Bí quyết gì đã làm nên thành công cho những “hot Youtuber” Trung Quốc bỏ việc để làm video mỹ thực với hàng hiệu lượt xem?
Thùy Tiên |
0
Ngày càng nhiều người trẻ Trung Quốc trở nên nổi tiếng bởi những video nấu ăn sáng tạo, đẹp mắt, giàu giá trị nghệ thuật. Đằng sau những video triệu view này là những bí quyết thành công mà không phải ai cũng có thể làm được.
"Thánh ăn công sở" Châu Hiểu Tuệ, 25 tuổi, chủ nhân của kênh Youtube có tên "Ms. Yeah", nổi tiếng với những video tự nấu ăn tại văn phòng nơi cô làm việc. Từ một cô gái công sở không mấy tiếng tăm đến từ Thành Đô, giờ đây, Hiểu Tuệ đã có hơn 7,3 triệu người theo dõi, đưa cô trở thành food blogger nổi tiếng nhất Trung Quốc.
Video nổi tiếng nhất của Hiểu Tuệ là video được đăng tải vào tháng 7 năm 2017, thời điểm đó video này đã đạt được tổng cộng 100 triệu lượt xem chỉ trong vòng một tuần.
Trong video, cô Yeah – Châu Hiểu Tuệ, một nhân viên văn phòng, muốn uống sữa đậu nành từ chiếc máy làm sữa đậu, tuy nhiên hàng người xếp hàng chờ uống sữa quá dài. Hiểu Tuệ liền xuống đường mua một xe dưa hấu và tự tay làm những món ăn đẹp mắt từ dưa hấu như "pizza" dưa hấu, thạch dưa hấu, kem dưa hấu, dưa hấu tỉa hoa, tỉa rồng... từ những nguyên liệu và dụng cụ có sẵn ở văn phòng để chiêu đãi đồng nghiệp. Nhân lúc mọi người mải ăn đồ ăn cô làm, Hiểu Tuệ tranh thủ đi uống sữa đậu nành mà không còn phải chờ xếp hàng nữa.
Chính sự khéo léo, linh hoạt, nhanh trí khi xử lý những tình huống khó cùng cách nấu ăn độc lạ, tận dụng những nguyên liệu và dụng cụ có sẵn ở văn phòng của cô gái họ Châu này đã hấp dẫn hàng triệu người đến xem video của cô.
Châu Hiểu Tuệ giải thích: "Sự kết hợp độc đáo giữa việc nấu ăn với khung cảnh văn phòng đã thu hút những khán giả tò mò và những người sành ăn trên khắp thế giới". Một lợi thế khác đó là trong video không hề có bất kỳ một đoạn hội thoại nào, do vậy sẽ tránh được rào cản ngôn ngữ.
Tháng 6 năm ngoái, Ms. Yeah đã trở thành vlogger Trung Quốc duy nhất được Facebook mời tham dự Vid-Con - hội nghị video trực tuyến đa thể loại dành cho những người sáng tạo nội dung số trên toàn thế giới tổ chức hàng năm tại Hoa Kỳ.
Ms Yeah cho biết: "Tôi rất hân hạnh được trở thành đại diện cho các nhà sáng tạo nội dung của Trung Quốc và chia sẻ cách tạo ra những video nổi tiếng của mình tại buổi hội nghị. Tôi cảm thấy mình phải có trách nhiệm tạo ra những tác phẩm truyền tải được những nét đặc trưng của Trung Quốc để giới thiệu với bạn bè quốc tế".
Cũng giống như cô Châu, bằng những video mỹ thực của mình, ngày càng nhiều người trẻ Trung Quốc thu hút được sự chú ý của khán giả trong nước lẫn khán giả trên toàn thế giới. Bí mật của thành công này chính là ở ẩm thực.
Jin Xu, chủ tịch bộ phận quốc tế của tập đoàn Onion, nhà điều hành đa kênh hàng đầu Trung Quốc, cho biết: "Ẩm thực kết nối chúng ta bằng xúc cảm. Những món ăn Trung Quốc có một sự hấp dẫn độc đáo đối với những khán giả phương Tây. Điều này giải thích tại sao những video ẩm thực do các nhà sáng tạo của Trung Quốc sản xuất lại trở nên nổi tiếng với người nước ngoài".
Li Junling, chàng trai 29 tuổi với 1 triệu người đăng kí trên kênh Youtube có tên "Video Shyo Yam Video", đã trở nên quen thuộc trong mắt người xem với hình ảnh bộ quần áo vải màu xám cùng một chiếc mũ rơm.
Junling từng là công nhân tại một nhà máy sản xuất sợi quang ở Thành Đô. Cảm thấy công việc hiện tại chiếm quá nhiều thời gian mà khó có cơ hội được thăng chức, anh cùng một người bạn quyết định quay những video nấu ăn giữa khung cảnh hoang sơ tuyệt đẹp của núi rừng tỉnh Miên Dương, quê hương của anh.
Ban đầu, những video của anh chỉ tập trung vào cảnh nấu ăn ở những nơi hẻo lánh, do vậy đã không thu hút được nhiều lượt xem. Anh hồi tưởng: "Thời gian đầu thực sự khó khăn. Chúng tôi chỉ kiếm được 300 tệ (khoảng 966.000 VNĐ) mỗi tháng".
Không nản chí, anh và một người bạn đã "nêm nếm" thêm gia vị cho những thước phim của mình. Kịch bản hài hước, hiệu ứng sinh động và những bản nhạc nền đã giúp lượt theo dõi và bình luận tăng lên đáng kể trên các video anh đăng tải.
Li Junling cho biết giờ đây số thành viên trong nhóm Shyo của anh đã tăng lên và thu nhập của cả nhóm đạt mức 200.000 tệ mỗi tháng (khoảng 645 triệu VNĐ).
Cũng giống như anh Li Junling, một vlogger khác có tên Lý Tử Thất, 29 tuổi, cũng đã mang nét đẹp của vùng nông thôn vào trong những thước phim của mình. Cô gái họ Lý này đã thu hút được hơn 18 triệu người theo dõi trên Weibo và hơn 6 triệu người đăng ký trên YouTube. Những con số này khiến Tử Thất trở thành vlogger có sức ảnh hưởng lớn thứ hai Trung Quốc trên Youtube.
Video đầu tiên của Lý Tử Thất được quay vào năm 2016, lấy cảm hứng từ lối sống tự cung tự cấp của người Trung Quốc thời xưa. Cô thường xuất hiện với mái tóc dài được tết lại gọn gàng với những bộ quần áo truyền thống của Trung Hoa. Trong video của mình, Tử Thất thường làm những món ăn ngon mắt như mứt anh đào chín, rượu đào, đậu phụ...
Những video của cô đã khắc họa phong cảnh đẹp như tranh vẽ của một vùng sơn cước Trung Hoa, giúp người xem cảm thấy được sự yên bình và thoát khỏi bầu không khí ngột ngạt, căng thẳng của chốn thành thị đông đúc, bận rộn.
Ngoài nấu ăn, Lý Tử Thất còn biết thêu thùa, nhuộm vải, làm giấy từ vỏ cây, làm bàn chải từ lông thỏ, chế tạo đồ nội thất trong nhà... Cô gái này đã quyến rũ người xem bằng cả sự duyên dáng, khéo léo của mình lẫn sức hấp dẫn của nghệ thuật thủ công truyền thống của Trung Quốc. Tử Thất cho biết: "Là một vlogger có sức ảnh hưởng ngày càng lớn, tôi hy vọng có thể giới thiệu đến thế giới những di sản văn hóa tuyệt vời của Trung Hoa".
Có thể thấy, điểm chung trong sự thành công của Ms. Yeah, của Li Junling và Lý Tử Thất là hiểu rõ điều mình muốn và cảm thấy hài lòng, biết ơn với những gì mình đang có.
Ngoài ra, tình yêu với ẩm thực Trung Hoa và mong muốn giới thiệu nó với bạn bè trên khắp năm châu cũng là một yếu tố không thể không nhắc đến khi nói về sự thành công của những Youtuber nổi tiếng này.
Top 5 Youtuber hàng đầu Việt Nam kiếm
được bao nhiều tiền mỗi năm?
Theo
ước tính từ Social Blade, số tiền các Youtuber hàng đầu thị trường Việt Nam hiện
nay thu về có thể dao động trong khoảng 500 triệu cho đến hàng chục tỷ đồng mỗi
năm.
Youtube
đang trở thành một trong những kênh kiếm tiền hiệu quả của nhiều người Việt.
Không cần đầu tư hoành tráng, nhiều cá nhân, tổ chức chọn những nội dung dân
dã, cách quay tự nhiên lại thu được hàng triệu view cho mỗi video tải lên, từ
đó kiếm được doanh thu không nhỏ từ tiền quảng cáo.
Tuy
nhiên cần phải làm rõ, Youtube không bỏ tiền ra trả cho người làm video. Về bản
chất, Youtube nhận tiền quảng cáo từ các công ty, tập đoàn, thương hiệu muốn quảng
cáo trên Youtube (ví dụ: điện thoại, hãng máy bay, dầu gội, nước ngọt,….) sau
đó Youtube sẽ trích tiền quảng cáo nhận được và chia cho người làm video một phần.
Số
tiền những Youtuber này nhận về sẽ được tính theo công thức: Số click chuột hoặc lượt xem quảng cáo * giá 1 click hoặc một lần
xem.
Và
vì thế, với một mốc bất kỳ, ví dụ 1 triệu view, cũng chưa nói lên gì nhiều về số
tiền quảng cáo mà người làm video kiếm được. Con số này còn phải phụ thuộc vào
lượt nhấp quảng cáo hoặc lượt xem quảng cáo.
Theo
chuyên trang Social Blade – kênh thống kê hàng đầu về các Youtuber, dưới đây là
top 5 Youtuber có số lượng người theo dõi lớn nhất tại thị trường Việt Nam cũng
như doanh thu ước tính họ kiếm được mỗi năm.
1.
NTN Vlogs
Sinh
năm 1994, NTN tên thật là Nguyễn Thành Nam. Đây là Youtuber đầu tiên tại Việt
Nam sở hữu 3 nút Play vàng. Nguyễn Thành Nam nổi tiếng với những trò đùa và thử
thách vô cùng bá đạo. Ngoài kênh NTN Vlogs, Nguyễn Thành Nam cũng sở hữu hai
kênh Youtube khác với lượng người theo dõi tương đối lớn là Monster NTN (1,85
triệu lượt theo dõi) và Funny Game (1,52 triệu lượt theo dõi).
Số
người theo dõi: 7,98 triệu
Số
video upload: 321
Doanh
thu ước tính mỗi năm: 104.000 USD – 1,7 triệu USD (2,4 tỷ đồng- 39,4 tỷ đồng)
2.Cris
Devil Gamer
Cris
Devil Gamer tên thật là Cris Phan (26 tuổi), bắt đầu sự nghiệp YouTuber vào năm
2014. Thông qua việc stream (phát trực tiếp) các tựa game nổi tiếng, Cris gây ấn
tượng với người hâm mộ bởi sự hài hước và gương mặt được phong là "thánh
biểu cảm".
Ngoài
ra, Cris Devil Gamer còn phối hợp cùng nhóm hài FapTv thực hiện loạt hài ngắn
vui nhộn, tham gia diễn xuất trong một số web drama (kịch trên website) như:
Nam Phi liên hoàn kế, Bà 5 Bống, Lớp học bất ổn…
Số
người theo dõi: 7,29 triệu
Số
video upload: 801
Doanh
thu ước tính mỗi năm: 170.000 USD – 2,7 triệu USD (3,9 tỷ đồng - 62,6 tỷ đồng)
3.
Thơ Nguyễn
Thơ
Nguyễn tên thật là Nguyễn Hồng Thơ, sinh năm 1992. Ra đời từ 2016, kênh Youtube
của 9x này hướng tới đối tượng trẻ em, với các nội dung mang tính giải trí như
review đồ chơi, hướng dẫn nấu các món ăn đơn giản, hướng dẫn làm đồ chơi
handmade, các thử thách vui nhộn,…. Ngoài ra, kênh của Thơ Nguyễn còn đăng tải
các video phim hoạt hình về cuộc sống của búp bê barbie, lớp học siêu quậy,…và
được nhiều bạn nhỏ đón nhận.
Số
người theo dõi: 6,75 triệu
Số
video upload: 869
Doanh
thu ước tính mỗi năm: 263.000 – 4,2 triệu USD (6,1 tỷ đồng - 97,4 tỷ đồng).
4.
Sơn Tùng MTP
Sơn
Tùng tên thật là Nguyễn Thanh Tùng, sinh năm 1994 tại Thái Bình. Dù tuổi đời
còn trẻ nhưng Sơn Tùng đã nắm trong tay nhiều tác phẩm ấn tượng, được người hâm
mộ yêu thích như: Cơn mưa ngang qua, Nắng ấm xa dần, Chạy ngay đi, Nơi này có
anh...
Đầu
tháng 7 vừa qua, MV Hãy trao cho anh của Sơn Tùng được công chiếu và ngay lập tức
gây tiếng vang lớn. Với số lượt xem ngay tại thời điểm công chiếu là 637.000,
Sơn Tùng M-TP đã chính thức lập kỷ lục thế giới, trở thành nam nghệ sĩ solo sở
hữu MV có lượt xem đồng thời tại thời điểm công chiếu cao nhất trên YouTube .
Tiếp đó, chỉ sau 15 ngày ra mắt, MV đạt mốc 100 triệu lượt xem và là MV Vpop
cán mốc 100 triệu lượt xem nhanh nhất từ trước đến nay, đồng thời lọt vào top
100 MV có 100 triệu lượt xem nhanh nhất toàn cầu.
Tính
tới thời điểm hiện tại, kênh YouTube của Sơn Tùng đứng thứ 11 trong số các kênh
được theo dõi nhiều nhất Việt Nam và là nghệ sĩ Vpop được theo dõi trên Youtube
nhiều nhất.
Số
người theo dõi: 5,74 triệu
Số
video upload: 81
Doanh
thu ước tính mỗi năm: 64.700 USD – 1 triệu USD (1,5 tỷ đồng - 23 tỷ đồng)
5.
Vanh Leg
Vanh
Leg tên thật là Nguyễn Việt Anh, sinh năm 1993, tại Hà Nội. Trong những năm
2010, 2011, Vanh Leg cho ra hàng loạt các bản nhạc chế theo phong cách sôi động,
lời lẽ sáng tạo, mang phong cách riêng như: No say ben, Con nhà nghèo, Tôi cô
đơn... và các bản cover: Thời gian sẽ trả lời, Bụi bay vào mắt, Mình yêu nhau
đi...
Đến
đầu năm 2013, 9X thực sự được nhiều người quan tâm khi những ca khúc chế của cậu
được chia sẻ rộng rãi trên các trang mạng xã hội. Cũng kể từ đó, nhiều người
còn đặt cho Vanh Leg tên "Ông hoàng nhạc chế".
Số
người theo dõi: 5,74 triệu
Số
video upload: 62
Doanh
thu ước tính mỗi năm: 24.400 USD – 390.000 USD (566 triệu đồng - 9 tỷ đồng).
Sự thật về "Người tiên phong" trong lịch sử hàng không vũ trụ của con người chỉ là một con chó đi lạc ở Moscow trước khi trở thành một chú chó không gian.
Lycra/Laika - một chú chó không gian hai năm tuổi của Liên Xô đã cất cánh trên phi thuyền Sputnik 2 vào ngày 3 tháng 11 năm 1957, chú chó này trở thành động vật Trái Đất còn sống đầu tiên đi vào quỹ đạo quanh hành tinh của chúng ta, đồng thời cũng là động vật Trái Đất đầu tiên bỏ mạng ngoài không gian.
Giống như số phận của Laika, cũng có nhiều chú chó hoang khác đã được Liên Xô dùng để thực hiện thí nghiệm.
Họ thực hiện các nhiệm vụ không gian nhiều lần trong khoảng thời gian từ những năm 1950 đến 1960, và một trong số đó đã trở lại thành công, trong khi những con khác gì không được may mắn như vậy. Con số cụ thể được ước tính là khoảng 57 chú chó.
Nhưng nếu suy xét kĩ càng hơn thì Laika không phải là sinh vật có vú đầu tiên bay ra ngoài không gian vũ trụ.
Sinh vật sống đầu tiên được tham gia nhiệm vụ chinh phục vũ trụ lại là một con ruồi giấm do Mỹ mang theo để bay ra ngoài không gian vào năm 1947. Động vật có vú đầu tiên được ra ngoài không gian lại là một con khỉ Rhesus (khỉ vàng) có tên "Albert II" do Hoa Kỳ phóng lên, nhưng nó đã chết trên đường trở về mặt đất.
Động vật có vú đầu tiên đi vào vũ trụ và trở về thành công là hai con chó không gian của Liên Xô, Tsygan và Dezik.
Nhưng những con chó không gian nổi tiếng nhất của Liên Xô lại là Belka và Strelka, chúng đã dành một ngày trên vũ trụ trước khi trở về Trái Đất trên phi thuyền Sputnik 5 vào ngày 19 tháng 8 năm 1960.
Sau khi trở về mặt đất, Strelka hạ sinh sáu chú chó con, một trong số chúng được gọi là Pushinka và được tặng cho con của Tổng thống Kennedy như một món quà, hậu duệ của Pushinka vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Sau khi chết, hài cốt của Belka và Strelka vẫn được lưu giữ lại cho tới ngày nay.
Trong nhiều thập kỷ, Mỹ và Liên Xô đã liên tục chạy đua trong công cuộc chinh phục vũ trụ, họ đã mang rất nhiều ruồi giấm, chó cũng như khỉ đưa ra ngoài không gian và trở về Trái Đất thành công, nhưng tại sao chúng ta chỉ nhớ tới Laika?
Cái chết của Laika
Tên ban đầu của Laika được gọi là "Kudryavka", có nghĩa là "lông xoăn nhỏ". Lúc đầu, nó chỉ là một con chó đi lạc trên đường phố Moscow.
Nó là một chú chó lai mang trong mình dòng máu của giống chó Siberian Husky, các nhà khoa học Liên Xô tin rằng những chú chó đi lạc có sức đề kháng tốt và sẽ dễ dàng thích nghi hơn trong môi trường sống khắc nghiệt so với những chú chó nhà, vì vậy họ đã lựa chọn chú.
Tất nhiên họ cũng căn cứ vào khả năng thích nghi và tồn tại thần kì của Laika dưới cái lạnh âm 20 độ vào mùa đông trên đường phố Moscow.
Người ta nói rằng vào thời điểm Khrushchev (Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Ông là người kế nhiệm Stalin) đang gấp rút tổ chức lễ kỷ niệm 40 năm Cách mạng Tháng Mười, thời gian xây dựng Sputnik 2 bị rút ngắn và gấp gáp tới mức các nhà khoa học không thể hoàn thành kế hoạch trở về mặt đất cho Laika và dĩ nhiên chú chó này chỉ nhận được tấm vé 1 chiều để đi ra ngoài không gian.
Chiếc kén dành cho Laika chỉ được thiết kế theo dạng tiêu chuẩn, được trang bị các thiết bị sinh tồn cơ bản nhất.
Điều đó có nghĩa là ngay từ đầu, mọi người đều biết rằng Laika sẽ cầm chắc cái chết trong tay sau khi chú được phóng đi ra ngoài bầu khí quyển.
Theo các quan chức Liên Xô, Laika đã tiêu hóa hết bữa ăn cuối cùng vài giờ trước khi bỏ mạng vì thiếu oxy.
Nhưng trên thực tế, Laika đã hoàn thành nhiệm vụ, chịu qua những tiếng ồn và áp lực khi phi thuyền cất cánh và bay vòng quanh Trái Đất trong khoảng thời gian 103 phút bên trong con tàu nặng hơn 500kg.
Chỉ vài giờ sau khi hoàn thành nhiệm vụ, có một sự cố kỹ thuật đã xảy ra đối với phi thuyền Sputnik 2, con tàu bất ngờ bị mất là chắn nhiệt và làm nhiệt độ tăng cao kéo theo sự bốc cháy của con tàu cũng như chiếc kém mà Laika nằm trong đó.
Khoảng hai tháng sau cái chết, cơ thể Laika và chiếc kén vẫn bị bỏ rơi và âm thầm trôi dạt trên quỹ đạo Trái Đất. Mãi đến năm 1958, Liên Xô mới thu hồi được xác của phi thuyền còn Laika và chiếc kén của mình đã cùng nhau trở thành tro bụi bởi nhiệt độ cao của ma sát với bầu khí quyển.
Trong và sau chuyến bay của Sputnik 2, Liên Xô đã cố che giấu chuyện Laika và con tàu chết sau khi khởi hành vài tiếng.
Họ lo sợ dư luận lên án việc Sputnik 2 chưa đáp ứng đủ kỹ thuật (như việc hạ cánh và chống cháy) mà vẫn thực hiện việc đo tác động của không gian lên sinh vật sống. Các chương trình phát sóng của Liên Xô đều nói rằng Laika vẫn còn sống cho đến ngày 12/11.
Thế giới mới tuyệt đẹp của Laika
Vài thập kỷ sau, những người đã đi qua cuộc Chiến tranh Lạnh vẫn không quên Laika. Họ nhìn con chó từ góc độ của chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa anh hùng dưới nhiều hình thức khác nhau. Trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh, Laika lại một lần nữa được xuất hiện dưới dạng những tác phẩm lãng mạn và nghệ thuật.
Năm 2009, BBC đã quay 5 tập truyện ngắn về chú chó không gian của Liên Xô. Vào cuối tập 5, các kỹ sư Liên Xô đã nói: "Laika chết trong đau đớn, bị bốc cháy ở nhiệt độ cao chỉ sau 1-2 giờ khi con tàu cất cánh".
Lycra trở thành nguồn cảm hứng cho Haruki Murakami , và sau đó ông đã viết một cuốn sách có tên Sputnik Lovers. Ban nhạc Surf-Rock của Phần Lan "Laika & the Cosmonauts" được biết đến rộng rãi ở Bắc Âu vào cuối những năm 1980.
Dự án âm nhạc Nhật Bản "The Hatsune Miku " đã xuất bản một bài hát có tên "Câu chuyện về chú chó không gian đầu tiên Lycra" và nhiều tác phẩm khác.
TS Trần Đình Thiên: 'Chúng ta sai lầm khi kéo dài việc sử dụng khái niệm cổ phần hóa'
Xuân Hải - 14:28 23/09/2019
(VNF) – “Cổ phần hóa là một khái niệm không có liên quan đến khái niệm thông thường của kinh tế học, một khái niệm hoàn toàn mang ý nghĩa định hướng xã hội chủ nghĩa”,TS Trần Đình Thiên, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nói.
TS Trần Đình Thiên
Phải xem lại khái niệm kinh tế nhà nước
Theo TS Trần Đình Thiên, nói đến kinh tế nhà nước thì có 2 nhóm vấn đề: một là khái niệm kinh tế nhà nước, hai là cách đánh giá sứ mệnh của nó.
Bàn về khái niệm, ông Thiên cho rằng khái niệm kinh tế nhà nước không chỉ là “nó là thế nào” mà còn là “nó là gì trong cấu trúc của nền kinh tế’.
“Khái niệm kinh tế nhà nước đứng đối diện với kinh tế tư nhân, trong mối quan hệ với khu vực kinh tế tư nhân, đã bắt đầu có vấn đề rồi.
“Xưa nay, ta để doanh nghiệp nhà nước đối diện với doanh nghiệp tư nhân để khẳng định doanh nghiệp nhà nước chủ đạo. Sau ta thấy doanh nghiệp nhà nước không chủ đạo được thì lái sang khái niệm kinh tế nhà nước làm chủ đạo để khỏi ai cãi được. Bởi vì kinh tế nhà nước to như thế, nó chủ đạo thì ai cãi được. Nhưng khổ nỗi, khái niệm kinh tế nhà nước với khái niệm khu vực tư nhân (mà chỉ có mỗi doanh nghiệp) thì không tương đồng”, ông nói.
Thế nên ông Thiên cho rằng khái niệm kinh tế nhà nước có 2 yếu tố: một là tài sản, hai là cơ chế phân bổ.
Về tài sản, ông Thiên yêu cầu phân biệt tài sản của kinh tế nhà nước và tài sản nhà nước để cho doanh nghiệp nhà nước kinh doanh.
“Hai thứ này phải rõ ràng. Nếu hai thứ không ràng về cấu trúc, về cơ chế vận hành thì lập tức có chuyện méo mó ngay, lập tức khu vực nhà nước ăn tiền ngay, lạm dụng ngay”, ông Thiên nhấn mạnh.
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nêu câu hỏi: tài sản của nhà nước, nhưng của nhà nước là của ai, lực lượng kinh tế nào có quyền sử dụng nó và dùng theo cơ chế nào. “Cho nên cơ chế phân bổ là điều quan trọng. Tài sản nhà nước như nguồn lực quốc gia, cơ chế phân bổ nguồn lực phải rõ”.
“Khi bàn đến khái niệm đó, ta thấy khái niệm kinh tế nhà nước làm chủ đạo, đứng đối lập với các lực lượng khác trở nên vô nghĩa. Còn ai nữa, tài sản ông nắm cả mà ông làm chủ đạo thì còn ai chủ đạo! Bởi vì khu vực tư nhân chỉ có doanh nghiệp không thôi. Cái doanh nghiệp đấy tương đương về mặt cấu trúc với khu vực chỉ có doanh nghiệp nhà nước thôi.
“Cho nên tôi nghĩ vấn đề đầu tiên là phải làm được khái niệm rõ ràng. Tôi cho rằng đến lúc này mọi thứ đặt ra rõ ràng rồi, có điều mình có dám nhận diện rõ không thôi. Còn cứ nhắm mắt bảo không có gì rõ ràng cả thì đất nước này có vấn đề về trí tuệ, không đáng được phát triển”, ông Thiên bình luận.
“Chủ đạo mà như thế thì đất nước chết à…”
Nói về việc đánh giá vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, ông Thiên cho rằng cần phải xem xét đến tổng thể nền kinh tế Việt Nam có sự thay đổi nào không.
“Công lao của kinh tế nhà nước phải được đánh giá bằng toàn bộ nền kinh tế chứ không phải ông cải thiện được một tí rồi bảo ‘mày thấy tao tốt chưa’. Đấy là mày tốt, nhưng với tư cách là mày thôi, còn mày với tư cách chủ đạo thì phải làm cho cả nền kinh tế tốt lên”.
“Chúng ta biết rằng nền kinh tế này có thể tăng trưởng nhưng về chất lượng thì không thay đổi bao nhiêu. Những vấn đề cấu trúc rất nặng thì phải xem vai trò của ông (kinh tế nhà nước – PV) là gì, từ đó mổ xẻ ra tại sao lại như vậy. Ông chủ đạo mà như thế thì đất nước chết à, phải cắt chức chủ đạo của ông đi chứ, để thằng khác thay… ví dụ thế’”, ông Thiên nói.
Ông Thiên nhấn mạnh rằng: “Chỗ này phải rất minh bạch. Cách chủ đạo, cách đối xử với không chủ đạo làm nền kinh tế này phân bổ nguồn lực hỏng hết. Và 10 năm tái cơ cấu để thay đổi cơ chế đấy mà không thay đổi được. Tôi nói đấy là vai trò của kinh tế nhà nước đấy, có vấn đề nghiêm trọng. Ông không thay đổi được thì ai thay đổi được. 10 năm rồi chỉ có thay đổi ông thôi mà không thay đổi được, hỏi sao nền kinh tế không phát triển. Phải nhìn như vậy! Mình nhân danh nhà nước quá nhiều, vì nhân danh nên ông cứ thế tùy tiện”.
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam ngắn gọn: “Cải cách kinh tế Việt Nam chỉ có 2 vấn đề thôi: một là giải toả khu vực nhà nước, hai là chuyển nền kinh tế nông dân lạc hậu lên nền kinh tế hiện đại”.
Cổ phần hóa là khái niệm hoàn toàn mang định hướng xã hội chủ nghĩa
TS Trần Đình Thiên cho rằng việc thay đổi cấu trúc sở hữu (tức cổ phần hóa) doanh nghiệp nhà nước là yếu tố nền tảng để giải quyết vấn đề hiệu quả hoạt động/kinh doanh.
Tuy nhiên, ông nói ta sai lầm khi kéo dài việc sử dụng khái niệm cổ phần hóa. “Cổ phần hóa là một khái niệm không có liên quan đến khái niệm thông thường của kinh tế học, một khái niệm hoàn toàn mang ý nghĩa định hướng xã hội chủ nghĩa”.
“Vì sao? Vì khái niệm cổ phần hóa mong manh đến mức chỉ cần bán 1% cổ phần thôi cũng đã gọi là cổ phần hóa xong rồi. Khái niệm cổ phần hóa mà bán 1% ấy nó chả liên quan gì đến phân bổ nguồn lực và chả dính dáng gì đến cấu trúc sở hữu. Đó là một động tác giả”.
Đây chính là lý do vì sao Việt Nam có thể thực hiện kế hoạch cổ phần hóa 100% nhưng thực chất chuyển đổi sở hữu chỉ 5%, 7% hoặc 10%. Thậm chí trường hợp như ACV (Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam) bán xong cổ phần còn muốn mua lại.
“Khái niệm cổ phần hóa có vấn đề. Ta dùng nó để biện minh cho quá trình thay đổi nguồn lực nhưng không làm thay đổi cấu trúc sở hữu. Cấu trúc sở hữu không đổi thì quản trị không đổi, vì thế không thể có thị trường bình thường được. Định hướng xã hội chủ nghĩa đấy”, ông Thiên bình luận.
Theo ông Thiên, một hệ quả nguy hiểm của việc dùng khái niệm cổ phần hóa là cách viết “doanh nghiệp sau cổ phần hóa đã hiệu quả hơn”. Ông cho rằng việc bán một số cổ phần đúng là có làm doanh nghiệp tốt hơn nhưng nếu bán hẳn thì sẽ tốt hơn gấp 10 lần.
“Đất nước này cứ an ủi bằng cách tốt hơn như thế thì chết à! Lấy sự học 10 năm lên được lớp 5 rồi nói ‘Mày thấy tao tiến lên đấy chứ’. Ok, 10 năm có tiến lên nhưng 10 năm đấy người ta học Đại học được 2 lần rồi. Kiểu biện minh đấy là vô cùng nguy hiểm”.
Ông cho rằng cần thay khái niệm cổ phần hóa bằng tư nhân hóa. “Tư nhân hóa để nó trở thành động lực quan trọng và vượt qua cả động lực quan trọng. Đấy, chỉ khi nào khái niệm tư nhân hóa bình thường của loài người được áp dụng thì khi đó quá trình này may ra mới diễn ra hiệu quả”.
Ông cũng cho rằng trong cải cách kinh tế, Việt Nam cần đặt ra mục tiêu phản ánh được tính thị trường rõ ràng hơn.
“Phải có tính thị trường thực, chứ sao lại một bước tiến ra thị trường. Đất nước này mỗi năm tiến một bước ra thị trường thì bao giờ mới ra thị trường?”, ông nói.
"Cá nhân tôi luôn nghĩ về cái gọi là "trải nghiệm cận tử". Chỉ khi đối diện với cái chết, khi đứng trên ranh giới giữa sự sống và cái chết, người ta mới lại nhìn thấu được đời người là gì, ý nghĩa nhân sinh đích thực là gì?", bác sĩ Kha Văn Triết nói.
Trong thời gian còn là bác sĩ ngoại khoa, ông Kha Văn Triết chính là người tạo ra quy trình cấy ghép tạng tiêu chuẩn của Đài Bắc và đưa vào ứng dụng phương pháp cấp cứu Oxy hóa máu bằng màng ngoài cơ thể (ECMO).
Năm 2013, bài thuyết giảng "Trí tuệ và sinh tử" trên TED (buổi hội thảo của giới trí thức về công nghệ, thiết kế và giải trí) của Kha Văn Triết đã gây ấn tượng mạnh.
Dưới đây là toàn bộ bài diễn thuyết chấn động của ông:
Có lẽ tôi là bác sĩ Đài Loan đã từng nhìn thấy người chết nhiều nhất, vậy nên rất thích hợp để bàn luận về vấn đề sinh tử. Hãy để tôi bắt đầu nói từ "Diệp Khắc Mạc" – Oxy hóa máu bằng màng ngoài cơ thể (ECMO).
Có một người nông dân chạy đến bệnh viện Kì Mỹ Liễu Doanh, nói muốn được gặp bác sĩ Diệp. Người ở phòng cấp cứu nói, không có đâu, chỗ chúng tôi đây không có bác sĩ nào họ Diệp cả. Người nông dân nọ vẫn khẳng định chắc nịch tên bác sĩ ấy là Diệp Khắc Mạc (ECMO).
Diệp Khắc Mạc thật ra không phải là bác sĩ nào cả, nó chỉ là một phương pháp trị liệu. Vận hành của nó cũng rất đơn giản, chính là dẫn máu từ trong tĩnh mạch ra, trải qua một cái bơm huyết dịch (trái tim nhân tạo), rồi lại thông qua một thiết bị tạo ô-xy (buồng phổi nhân tạo), đưa vào cơ thể. Nó được dùng để thay thế chức năng tạm thời của phổi, tim.
ECMO chính là một máy chủ làm trái tim nhân tạo, bên cạnh là một buồng phổi nhân tạo, đưa máu trở về. Xác thực là có những trường hợp vô cùng thành công.
Bác sĩ Kha Văn Triết.
Một vũ công trong nhóm múa của Châu Kiệt Luân, một ngày nọ bị viêm cơ tim đột ngột, tim không còn đập nữa. Lúc đó, con mắt của cô ấy mở to nhìn trừng trừng vào màn ảnh. Tín hiệu trên màn hình toàn bộ đều là một đường thẳng băng cả. Nhưng 9 ngày sau, cô ấy đã tiến hành cấy ghép tim và phổi. Chưa đến 1 tháng, đã có thể trở về tiếp tục nhảy múa rồi. Tất cả là nhờ ECMO.
Trong các tài liệu y khoa, thời gian hồi sức tim phổi dài nhất, còn có thể được cứu sống trở lại chính là trường hợp này. Mỗi lần nhìn lại tôi đều nói đây là thần tích của y học hiện đại. Một người đã trải qua hồi sức tim phổi trong 4 giờ đồng hồ, liên tục 9 ngày tim hoàn toàn không còn hoạt động mà vẫn có thể được cứu sống lại!
Lại có một thanh niên 26 tuổi, uống say rồi đi bơi, bị sặc nước đến viêm phổi nghiêm trọng (gọi là triệu chứng hô hấp cấp tính). Toàn bộ lá phổi của anh đều trắng xoá hết cả, không còn khả năng hô hấp. Anh ta đã điều trị ECMO trong 117 ngày. Trong khoảng thời gian gần 1 tháng, lượng khí thông phổi của anh ta chỉ không đến 100cc. Nhưng rồi cuối cùng anh vẫn dần dần hồi phục trở lại.
Điều này quả thật quá thần kỳ. Vậy nên, dưới sự đồn thổi của giới truyền thông, ECMO ở Đài Loan đã trở nên nổi tiếng như vậy, cũng xác thực là có một vài trường hợp rất thành công. Nhưng các kênh truyền thông chỉ đưa tin về những trường hợp thành công chứ không đả động gì đến những ca thất bại.
Thân là một bác sĩ, chứng kiến những ca thành công đương nhiên rất vui mừng, nhưng cũng không thể quên đi những ca thất bại. Nó thật sự ám ảnh tôi. Từng có một đứa trẻ vừa mới chào đời được nửa tháng đã mắc phải bệnh tim bẩm sinh. Sau khi phẫu thuật tim, sự sống hoàn toàn nhờ vào máy trợ tim phổi, vậy nên đã lắp đặt ECMO. Nhưng không đến 3 ngày sau, chân của bé đã chuyển sang màu đen.
Lúc này, bác sĩ phải đối mặt với một lựa chọn đau lòng, hoặc phải cưa mất hai chân của bé rồi tiếp tục cứu chữa với cơ hội thấp, hoặc là chấm dứt điều trị tránh tổn thất, đau đớn. Đây chính là áp lực rất lớn, khiến bạn vô cùng khó xử, tiến thoái lưỡng nan.
Lại có một cậu bé 7 tuổi, mắc viêm phổi, ung thư máu khuẩn cầu đôi, khiến hô hấp vô cùng khó khăn, lại xuất hiện bệnh biến chứng, tứ chi đều đã chuyển sang màu đen.
Là một bác sĩ, bạn phải đối mặt với sự lựa chọn khủng khiếp này. Nếu muốn cứu bé, thì bạn phải cưa bỏ tứ chi, còn như không cứu, thì cần phải tháo các thiết bị đi. Nhưng đôi mắt long lanh của bé vẫn ngước nhìn bạn, ý thức vẫn còn rõ ràng, biết xin nước uống. Ai nỡ đành lòng chấm dứt cơ hội sinh tồn của sinh linh bé nhỏ ấy đây?
Mọi người hãy thử nghĩ xem, trong thời khắc sinh tử, khi bệnh nhân thần trí vẫn rõ ràng, tôi làm sao nói được với họ rằng: "Cậu bé này, nếu như cậu muốn sống tiếp, chúng tôi cần phải cắt bỏ tứ chi của cậu, hoặc là thôi, cậu không cần sống tiếp nữa". Bạn làm sao có thể nói chuyện sống chết này với một cậu bé 7 tuổi đây?
Ngoài 30 tuổi, tôi được làm chủ nhiệm, cảm thấy y học rất lợi hại, cái gì cũng đều có thể giải quyết. Sau khi tôi hơn 40 tuổi, thường có những ca lắp đặt ECMO thất bại, người nhà bệnh nhân hỏi tôi: "Tại sao người khác thì cứu sống được, còn người nhà chúng tôi lại không thể cứu sống?". Tôi không biết phải trả lời thế nào. Tại sao tứ chi của người bệnh lại chuyển sang màu đen? Nếu tôi biết được thì đã có thể tránh được rồi, nhưng tôi thật sự không hiểu gì cả.
Khi ngoài 50 tuổi, cuối cùng tôi cũng đã nghĩ thông suốt. Bác sĩ là người chứ không phải là Thần, chỉ có thể tận hết sức lực, chỉ vậy mà thôi. Dù cho y học phát triển đến mức nào thì vẫn là có giới hạn. Với khoa học kỹ thuật hiện tại, không có tim, phổi, thận người ta vẫn có thể sống được, nhưng lẽ nào cứ đeo bên mình đống máy móc như vậy mà sống cả đời sao?
Trời đất có Xuân, Hạ, Thu, Đông, cây cỏ mùa Xuân thì đâm chồi, nảy lộc, mùa Hạ thì kết quả, ra hoa, mùa Thu bắt đầu thay vỏ, vàng lá, đến khi Đông về thì trút lá xạc xào, cành khô, thân nứt. Người làm vườn có cách nào thay đổi được loại quy luật ấy hay không? Họ chỉ có thể tận sức chăm sóc vun trồng để những bông hoa kia khi nở rộ trông đẹp đẽ hơn, sống được thời gian dài lâu hơn mà thôi.
Một bác sĩ có cách nào thay đổi được quy luật "Sinh – Lão – Bệnh – Tử" hay không? Điều này thực sự khó vô cùng. Bác sĩ chỉ là khiến cho người bệnh đang ở giữa vòng tuần hoàn "Sinh – Lão – Bệnh – Tử" ấy mà sống được dễ dàng hơn một chút, chỉ vậy mà thôi. Bác sĩ chỉ là người làm vườn trong vườn hoa của sinh mệnh, anh ta liệu có thể làm được gì khi đứng nhìn những cái cây đã khô héo, khi đối mặt với cái chết đây?
Một ngày nọ, trong lúc tôi đi thăm bệnh nhân, tôi đột nhiên hiểu ra đạo lý này. Kết cục của đời người chỉ có hai loại mà thôi: Cắm ống thở hay là không cắm ống thở. Nhưng rồi sau tất cả vẫn đều là cái chết.
Nếu có người hỏi tôi: "Cái chết là gì?". Đáp án của tôi là: "Làm thế nào mới được coi là sống đây?". Bởi vì con người nhất định đều sẽ chết, vậy nên cái chết không phải là mục đích của đời người. Đời người, trái lại chính là một quá trình. Chúng ta trong quá trình này không ngừng theo đuổi một điều gì đó, đây chính là đời người. Và tôi nói: "Tất cả những thứ người ta theo đuổi, vinh hoa phú quý của đời người chẳng qua chỉ là một đống rác bỏ đi".
Có một lần, tôi mời thầy giáo đã nghỉ hưu của mình và lớp trưởng cùng đi dùng cơm. Ba người chúng tôi lên lầu hai của một nhà hàng Pháp, kết quả đã tiêu hết 26.000 Đài tệ (gần 20 triệu đồng), bình quân mỗi người là 9.000 Đài tệ (6,7 triệu đồng). Khi nhìn thấy hóa đơn, mặt mày tôi tái mét: "Sao lại đắt đến vậy chứ!". Tôi chưa từng đến dùng bữa ở nơi nào đắt đỏ như vậy cả, chỉ là chọn đại mấy món, cũng không hiểu đã dùng món gì mà mất đến 26.000 Đài tệ.
Cả ngày hôm ấy và hôm sau, tôi đã không ngừng suy nghĩ về chuyện này. Bữa cơm đã tiêu tốn của tôi mất 9.000 Đài tệ, so với một suất cơm bình dân ở bệnh viện ngày thường tôi vẫn ăn thật chẳng khác nhau chút nào. Dù là cao lương mỹ vị, dù là gan rồng, tuỷ phượng, ăn vào dạ dày rồi lại phải bài tiết ra ngoài. Vinh hoa, phú quý của đời người cũng thế, tranh đoạt cả đời, gom góp một kiếp, chết rồi lại chẳng thể mang theo.
Tư tưởng Nho gia ảnh hưởng rất mạnh mẽ ở Á Đông nhưng đối với vấn đề sự sống – cái chết, họ cũng chỉ bàn đến một mức độ rất bề mặt. "Luận Ngữ" viết: "Vị tri sinh, yên tri tử" (chưa biết đạo lý của đời sống, sao lại thắc mắc về cái chết); hoặc như Khổng Tử cũng nói: "Triêu văn Đạo, tịch khả tử" (sáng nghe đạo, chiều chết cũng yên lòng). Nói tóm lại chính là không thích luận đàm về sống chết.
Còn cá nhân tôi thì luôn nghĩ về cái gọi là "trải nghiệm cận tử". Chỉ khi đối diện với cái chết, khi đứng trên ranh giới giữa sự sống và cái chết, người ta mới lại nhìn thấu được đời người là gì, ý nghĩa nhân sinh đích thực là gì?
Con người cuối cùng rồi sẽ phải chết, đời người chẳng qua chỉ là một quá trình theo đuổi và tìm kiếm ý nghĩa của nhân sinh. Mà ý nghĩa nhân sinh đó đôi khi không thể dễ mà nhìn ra. Trên con đường trở về với giá trị gốc của mình, người ta sẽ phải đi qua biết bao thống khổ, bơi qua một bể khổ vô bờ. Nghĩ lại thì kiếp sống này thật quá ư mông lung, nhân sinh này chính xác chỉ là giấc mộng.
Tôi xin dùng câu nói dưới đây làm lời kết cho bài thuyết trình hôm nay: "Điều khó khăn nhất không phải là đối mặt với thất bại và sự đả kích, mà là khi phải hứng chịu những sự đả kích, dày vò, ta không hề đánh mất đi nhiệt tình đối với cuộc đời này".
