APEC & WTO

 KHÔNG DÌM ĐỐI TÁC XUỐNG BIỂN NỢ

“Chúng tôi không dìm đối tác của mình xuống biển nợ. Chúng tôi không cưỡng ép hay buộc các bạn thỏa hiệp sự độc lập của quốc gia”, Phó tổng thống Mỹ Mike Pence nói trong bài phát biểu ngày 17/11 tại hội nghị cấp cao APEC ở Papua New Guinea, ám chỉ sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Mỹ-Trung bất đồng, lần đầu tiên APEC bế mạc không thông cáo chung

Lần đầu tiên trong lịch sử APEC, các nhà lãnh đạo 21 quốc gia và nền kinh tế châu Á-Thái Bình Dương trong ngày bế mạc 18/11/2018 không ra được thông cáo chung. Hội nghị thượng đỉnh tại Papua New Guinea năm nay được đánh dấu bởi sự đối đầu trực diện giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, trong bối cảnh tranh giành ảnh hưởng tại khu vực.

Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc cho biết : « Các nhà lãnh đạo quyết định, thay vì ra bản tuyên bố chung như truyền thống, đã giao cho nước chủ nhà Papua New Guinea thay mặt tất cả các thành viên đưa ra một bản tuyên bố sau đó ».

Thủ tướng Papua New Guinea, ông Peter O’Neil chỉ phát biểu ngắn gọn với báo chí : « Quý vị biết đó, có hai người khổng lồ trong một căn phòng. Tôi biết nói gì hơn ? ». Còn thủ tướng Canada Justin Trudeau nhìn nhận đã có những quan điểm khác biệt, nhất là về thương mại.

Theo một số nguồn tin, trước thượng đỉnh APEC Hoa Kỳ đã thúc đẩy các nước khác chấp nhận một bản tuyên bố gần như là tố cáo Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO), kêu gọi thay đổi sâu sắc tổ chức quốc tế này. Đối với Bắc Kinh, nước hưởng lợi rất nhiều từ khi gia nhập WTO, đây là đòi hỏi không thể chấp nhận được vì sẽ bị thiệt hại không nhỏ.

Không khí đã nóng lên từ hôm qua, với cuộc đấu khẩu giữa phó tổng thống Mỹ Mike Pence và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Pence kêu gọi các nước trong khu vực đứng về phía Hoa Kỳ, không nên bị dẫn dụ bởi chính sách ngoại giao bẫy nợ thiếu minh bạch của Bắc Kinh.

Tại diễn đàn doanh nghiệp, phó tổng thống Mỹ nhấn mạnh : « Chúng tôi không nhấn chìm các đối tác trong một biển nợ. Chúng tôi không ép buộc, không hối mại, không làm ảnh hưởng đến nền độc lập của quý vị ». Ông Mike Pence nói về « vành đai nhằm bóp nghẹt » và « con đường một chiều », hàm ý mỉa mai sáng kiến « Một vành đai, một con đường » của Trung Quốc.

Ông Tập Cận Bình, nổi bật nhờ sự vắng mặt của tổng thống Mỹ Donald Trump và tổng thống Nga Vladimir Putin, trước đó vài phút đã bênh vực kế hoạch « Một vành đai, một con đường » (Con đường tơ lụa mới), nói rằng đây « không phải là một cái bẫy như một số người nói ». 

Trong những tháng gần đây Washington và Bắc Kinh đã thi nhau áp thuế lên hàng hóa của đối thủ. Tập Cận Bình đả kích « chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa đơn phương », nhưng ông Mike Pence cũng không vừa, tuyên bố Washington không hề nhường bước « một khi Trung Quốc không chịu thay đổi thái độ ».

Trong hậu trường, đã có một số tiếng nói lo ngại chiến tranh thương mại Mỹ-Trung sẽ tác động đến các nền kinh tế APEC.

Công kích Vành đai và Con đường

Phát biểu trước các lãnh đạo tham dự hội nghị ở Papua New Guinea, ông Pence khẳng định nước Mỹ có “cách tiếp cận đúng nguyên tắc” trong việc hỗ trợ tài chính cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, theo Straits Times.

Dù bài diễn văn kéo dài 25 phút của phó tổng thống Mỹ không một lần đề cập đến sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc, nó đủ để người nghe nhận thấy ông đang muốn ám chỉ mô hình cho vay của Trung Quốc, theo SCMP.

“Có nước đang chào mời các nước Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và khắp nơi trên thế giới vay tiền phát triển cơ sở hạ tầng, thế nhưng những điều khoản vay lại vô cùng mờ ám“, ông nói.

“Những dự án mà nước này hỗ trợ thường thiếu tính bền vững và có chất lượng kém. Tuy nhiên, các khoản vay thường đi kèm nhiều ràng buộc và dẫn đến nợ nần chồng chất”, phó tổng thống Mỹ ám chỉ tình trạng nhiều nước trong khu vực, như Sri Lanka, Malaysia hay Maldives không đủ khả năng thanh toán các khoản vay từ Trung Quốc.

Đừng chấp nhận những khoản nợ nước ngoài có thể khiến các bạn đánh mất chủ quyền”, ông Pence nhấn mạnh trong bài phát biểu ngay sau Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

“Hãy bảo vệ lợi ích của các bạn, sự độc lập của các bạn. Và hãy như nước Mỹ, luôn đặt đất nước của các bạn lên hàng đầu”, ông kêu gọi các nước trong khu vực ủng hộ “sự lựa chọn tốt hơn” thay vì để nền kinh tế rơi vào bẫy nợ.

Trong bài phát biểu ngay trước đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi thúc đẩy hợp tác tòan cầu và thương mại quốc tế. Ông cho rằng, mọi vấn đề đều có thể được giải quyết thông qua tham vấn và đối thoại.

“Lịch sử đã chứng minh rằng, khi xảy ra đối đầu, dù thông qua hình thức chiến tranh lạnh hay chiến tranh nóng, không ai là người chiến thắng”, ông cảnh báo.

Mỹ sẽ tiếp tục tuần tra ở Biển Đông

 Dựa trên nguyên tắc nền tảng trong tầm nhìn của Mỹ về một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, như: Quyền tự do hàng hải và hàng không, sự tôn trọng chủ quyền các nước và các quyền cá nhân. Ông cũng gửi đi thông điệp Mỹ sẽ tiếp tục tham gia các hoạt động tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông.

 

WTO: Ông Kevin Hassett, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Tổng thống Mỹ, nói Trung Quốc "đã thiếu cư xử" với tư cách của một thành viên của WTO.

Ông Hassett cũng cho rằng chiến lược cứng rắn của ông Donald Trump về thương mại quốc tế đang đạt hiệu quả.

Tiến sĩ Hassett cho biết WTO đã đóng một vai trò lịch sử rất quan trọng trong việc giúp hiện đại hóa thế giới. Nhưng ông cũng nghĩ rằng nó đã khiến Mỹ thất vọng ở nhiều mặt.

Ông nói rằng WTO cần phải cải thiện việc đối phó với các nước không tuân thủ các quy tắc và sẵn sàng nhận thua tại WTO vì hình phạt quá nhẹ.

Ông Hassett đặt ra ba giải pháp để giải quyết tình trạng trên: thông qua đàm phán song phương, cải cách WTO hay thậm chí loại Trung Quốc ra khỏi WTO. Điều này có thể sẽ không xảy ra, nhưng nó vẫn rất kinh ngạc khi nghe những lời này từ một nhân vật cao cấp trong chính quyền Hoa Kỳ.

 

 

MÀU TÍM HOA SIM

Hữu Loan: Về bài thơ màu tím hoa sim

“Tôi sinh ra trong một gia đình nghèo, hồi nhỏ không có cơ may cắp sách đến trường như bọn trẻ cùng trang lứa, chỉ được cha dạy cho dăm chữ bữa có bữa không ở nhà. Cha tôi tuy là tá điền nhưng tư chất lại thông minh hơn người. Lên trung học, theo ban thành chung, tôi cũng học tại Thanh Hoá, không có tiền ra Huế hoặc Hà Nội học. Đến năm 1938, lúc đó cũng đã 22 tuổi, tôi ra Hà Nội thi tú tài, để chứng tỏ rằng con nhà nghèo cũng thi đỗ đạt như ai. Tuyệt nhiên tôi không có ý định dấn thân vào chốn quan trường. Ai cũng biết thi tú tài thời Pháp rất khó khăn. Số người đậu trong kỳ thi đó rất hiếm, hiếm đến nỗi 5-6 chục năm sau những người cùng thời còn nhớ tên những người đậu khoá ấy, trong đó có Nguyễn Đình Thi, Hồ Trọng Gin, Trịnh văn Xuấn, Đỗ Thiện và … Tôi – Nguyễn Hữu Loan.

Với mảnh tú tài Tây trong tay, tôi rời quê nhà lên Thanh Hoá để dạy học. Nhãn mác con nhà nghèo học giỏi của tôi được bà tham Kỳ chú ý, mời về nhà dạy cho hai cậu con trai. Tên thật của bà tham Kỳ là Đái thị Ngọc Chất, bà là vợ của của ông Lê Đỗ Kỳ, tổng thanh tra canh nông Đông Dương, sau này đắc cử dân biểu quốc hội khoá đầu tiên. Ở Thanh Hoá, Bà tham Kỳ có một cửa hàng bán vải và sách báo, tôi thường ghé lại xem và mua sách, nhờ vậy mới được bà để mắt tới.

Bà tham Kỳ là một người hiền lành, tốt bụng, đối xử với tôi rất tốt, coi tôi chẳng khác như người nhà. Nhớ ngày đầu tiên tôi khoác áo gia sư, bà gọi mãi đứa con gái – lúc đó mới 8 tuổi- mới chịu lỏn lẻn bước ra khoanh tay, miệng lí nhí : ‘ Em chào thầy ạ’. Chào xong, cô bé bất ngờ mở to đôi mắt nhìn thẳng vào tôi. Đôi mắt to, đen láy, tròn xoe như có ánh chớp ấy đã hằng sâu vào tâm trí tôi, theo tôi suốt cả cuộc đời. Thế là tôi dạy em đọc, dạy viết. Tên em là Lê Đỗ Thị Ninh, cha làm thanh tra nông lâm ở Sài Gòn nên sinh em trong ấy, quen gọi mẹ bằng má. Em thật thông minh, dạy đâu hiểu ấy nhưng ít nói và mỗi khi mở miệng thì cứ y như một ‘bà cụ non’. Đặc biệt em chăm sóc tôi hằng ngày một cách kín đáo : em đặt vào góc mâm cơm chỗ tôi ngồi ăn cơm lúc thì vài quả ớt đỏ au, lúc thì quả chanh mọng nước em vừa hái ở vườn ; những buổi trưa hè, nhằm lúc tôi ngủ trưa, em lén lấy áo sơ mi trắng tôi treo ở góc nhà mang ra giếng giặt …

 

Có lần tôi kể chuyện « bà cụ non » ít nói cho 2 người anh của em Ninh nghe, không ngờ chuyện đến tai em, thế là em giận ! Suốt một tuần liền em nằm lì trong buồn trong, không chịu học hành … Một hôm, bà tham Kỳ dẫn tôi vào phòng nơi em đang nằm thiếp đi. Hôm ấy tôi đã nói gì, tôi không nhớ nữa, chỉ nhớ là tôi đã nói rất nhiều, đã kể chuyện em nghe, rồi tôi đọc thơ … Trưa hôm ấy, em ngồi dậy ăn một bát to cháo gà và bước ra khỏi căn buồng. Chiều hôm sau, em nằng nặc đòi tôi đưa lên khu rừng thông. Cả nhà không ai đồng ý : « mới ốm dậy còn yếu lắm, không đi được đâu » Em không chịu nhất định đòi đi cho bằng được. Sợ em lại dỗi nên tôi đánh bạo xin phép ông bà tham Kỳ đưa em lên núi chơi …

Xe kéo chừng một giờ mới tới được chân đồi. Em leo đồi nhanh như một con sóc, tôi đuổi theo muốn đứt hơi. Lên đến đỉnh đồi, em ngồi xuống và bảo tôi ngồi xuống bên em.Chúng tôi ngồi thế một hồi lâu, chẳng nói gì. Bất chợt em nhìn tôi, rồi ngước mắt nhìn ra tận chân trời, không biết lúc đó em nghĩ gì. bất chợt em hỏi tôi :

- Thầy có thích ăn sim không ?

Tôi nhìn xuống sườn đồi : tím ngắt một màu sim. Em đứng lên đi xuốn sườn đồi, còn tôi vì mệt quá nên nằm thiếp đi trên thảm cỏ … Khi tôi tỉnh dậy, em đã ngồi bên tôi với chiếc nón đầy ắp sim. Những quả sim đen láy chín mọng.

- Thầy ăn đi.

Tôi cầm quả sim từ tay em đưa lên miệng trầm trồ : « Ngọt quá ».
Như đã nói, tôi sinh ra trong một gia đình nông dân, quả sim đối với chẳng lạ lẫm gì, nhưng thú thật tôi chưa bao giờ ăn những quả sim ngọt đến thế !

Cứ thế, chúng tôi ăn hết quả này đến quả khác.Tôi nhìn em, em cười. hai hàm răng em đỏ tím, đôi môi em cũng đỏ tím, hai bên má thì … tím đỏ một màu sim. Tôi cười phá lên, em cũng cười theo !

Cuối mùa đông năm ấy, bất chấp những lời can ngăn, hứa hẹn can thiệp của ông bà tham Kỳ, tôi lên đường theo kháng chiến. Hôm tiễn tôi, em theo mãi ra tận đầu làng và lặng lẽ đứng nhìn theo. Tôi đi lên tới bờ đê, nhìn xuống đầu làng,em vẫn đứng đó nhỏ bé và mong manh. Em giơ bàn tay nhỏ xíu như chiếc lá sim ra vẫy tôi. Tôi vẫy trả và lầm lũi đi … Tôi quay đầu nhìn lại … em vẫn đứng yên đó … Tôi lại đi và nhìn lại đến khi không còn nhìn thấy em nữa …

Những năm tháng ở chiến khu, thỉnh thoảng tôi vẫn được tin tức từ quê lên, cho biết em vẫn khỏe và đã khôn lớn. Sau này, nghe bạn bè kể lại, khi em mới 15 tuổi đã có nhiều chàng trai đên ngỏ lời cầu hôn nhưng em cứ trốn trong buồng, không chịu ra tiếp ai bao giờ …

Chín năm sau, tôi trở lại nhà, về Nông Cống tìm em. Hôm gặp em ở đầu làng, tôi hỏi em, hỏi rất nhiều, nhưng em không nói gì, chỉ bẽn lẽn lắc hoặc gật đầu. Em giờ đây không còn là cô học trò Ninh bướng bỉnh nữa rồi. Em đã gần 17 tuổi, đã là một cô gái xinh đẹp …

Yêu nhau lắm nhưng tôi vẫn lo sơ, vì hai gia đình không môn đăng hộ đối một chút nào. Mãi sau này mới biết việc hợp hôn của chúng tôi thành công là do bố mẹ em ngấm ngầm « soạn kịch bản ».

Một tuần sau đó, chúng tôi kết hôn. Tôi bàn việc may áo cưới thì em gạt đi, không đòi may áo cưới trong ngày hợp hôn, bảo rằng là :’yêu nhau, thương nhau cốt là cái tâm và cái tình bền chặt là hơn cả’. Tôi cao ráo, học giỏi, Làm thơ hay … lại đẹp trai nên em thường gọi đùa là anh chồng độc đáo. Đám cưới được tổ chức ở ấp Thị Long, huyện Nông Công, tỉnh Thanh Hoá của gia đình em, nơi ông Lê Đỗ Kỳ có hàng trăm mẫu ruộng. Đám cưới rất đơn sơ, nhưng khỏi nói, hai chúng tôi hạnh phúc hơn bao giờ hết !

Hai tuần phép của tôi trôi qua thật nhanh, tôi phải tức tốc lên đường hành quân, theo sư đoàn 304, làm chủ bút tờ Chiến Sĩ. Hôm tiễn tôi lên đường, Em vẫn đứng ở đầu làng, nơi chín năm trước em đã đứng. Chỉ giờ em không còn cô bé Ninh nữa, mà là người bạn đời yêu quý của tôi. Tôi bước đi, rồi quay đầu nhìn lại … Nếu như 9 năm về trước, nhìn lại chỉ thấy một nỗi buồn man mát thì lần này, tôi thật sự đau buồn. Đôi chân tôi như muốn khuỵu xuống.

Ba tháng sau, tôi nhận được tin dữ : vợ tôi qua đời ! Em chết thật thảm thương : Hôm đó là ngày 25/05 âm lịch năm 1948, em đưa quần áo ra giặt ngoài sông Chuồn (thuộc ấp Thị Long, Nông Cống), vì muốn chụp lại tấm áo bị nước cuốn trôi đi nên trượt chân chết đuối ! Con nước lớn đã cuốn em vào lòng nó, cướp đi của tôi người bạn lòng tri kỷ, để lại tôi nỗi đau không gì bù đắp nổi. Nỗi đau ấy, gần 60 năm qua, vẫn nằm sau thẳm trong trái tim tôi …

Tôi phải giấu kín nỗi đau trong lòng, không được cho đồng đội biết để tránh ảnh hưởng đến tinh thần chiến đấu của họ. Tôi như một cái xác không hồn … Dường như càng kèm nén thì nỗi đau càng dữ dội hơn. May sao, sau đó có đợt chỉnh huấn, cấp trên bảo ai có tâm sự gì cứ nói ra, nói cho hết. Chỉ chờ có thế, cơn đau trong lòng tôi được bung ra. Khi ấy chúng tôi đang đóng quân ở Nghệ An, Tôi ngồi lặng đi ở đầu làng, hai mắt tôi đẫm nước, tôi lấy bút ra ghi chép. Chẳng cần phải suy nghĩ gì, những câu những chữ mộc mạc cứ trào ra :

Nhà nàng có ba người anh đi bộ đội

Những em nàng có em chưa biết nói

Khi tóc nàng đang xanh …

… Tôi về không gặp nàng …

Về viếng mộ nàng, tôi dùng chiếc bình hoa ngày cưới làm bình hương, viết lại bài thơ vào chiếc quạt giấy để lại cho người bạn ở Thanh Hoá … Anh bạn này đã chép lại và truyền tay nhau trong suốt những năm chiến tranh. Đó là bài thơ Màu Tím Hoa Sim.
Đến đây, chắc bạn biết tôi là Hữu Loan, Nguyễn Hữu Loan, sinh ngày 02/04/1916 hiện tại đang « ở nhà trông vườn » ở làng Nguyên Hoàn – nơi tôi gọi là chỗ « quê đẻ của tôi đấy » thuộc xã Mai Lĩnh, huyện Nga Sơn tỉnh Thanh Hoá.
Em Ninh rất ưa mặc áo màu tím hoa sim. Lạ thay, nơi em bị nước cuốn trôi dưới chân núi Nưa cũng thường nở đầy những bông hoa sim tím. Cho nên tôi viết mới nổi những câu :

Chiều hành quân, qua những đồi sim

Những đồi sim, những đồi hoa sim

Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết

Màu tím hoa sim, tím cả chiều hoang biền biệt

Và chiều hoang tím có chiều hoang biếc

Chiều hoang tim tím thêm màu da diết.

Mất nàng, mất tất cả, tôi chán đời, chán kháng chiến, bỏ đồng đội, từ giã văn đàn về quê làm ruộng, một phần cũng vì tính tôi’ hay cãi, thích chống đối, không thể làm gì trái với suy nghĩ của tôi’. Bọn họ chê tôi ủy mị, hoạch hoẹ đủ điều, không chấp nhận đơn từ bỏ kháng chiến của tôi. Mặc kệ ! Tôi thương tôi, tôi nhớ hoa sim của tôi quá ! với lại tôi cũng chán ngấy bọn họ quá rồi !

Đó là thời năm 1955-1956, khi phong trào văn nghệ sĩ bùng lên với sự xuất hiện của nhóm Nhân Văn Giai Phẩm chống chính sách độc tài, đồng thời chống những kẻ bồi bút cam tâm lừa thầy phản bạn, dốc tâm ca ngợi cái này cái nọ để kiếm chút cơm thừa canh cặn. Làm thơ phải có cái tâm thật thiêng liêng thì thơ mới hay. Thơ hay thì sống mãi. Làm thơ mà không có tình, có tâm thì chả ra gì ! Làm thơ lúc bấy giờ là phải ca tụng, trong khi đó tôi lại đề cao tình yêu, tôi khóc người vợ tử tế của mình, người bạn đời hiếm có của mình. Lúc đó tôi khóc như vậy họ cho là khóc cái tình cảm riêng … Y như trong thơ nói ấy, tôi lấy vợ rồi ra mặt trận, mới lấy nhau chưa được hơn 1 tháng, ở nhà vợ tôi đi giặt rồi chết đuối ở sông … Tôi thấy đau xót, tôi làm bài thơ ấy tôi khóc, vậy mà họ cho tôi là phản động.. Tôi phản động ở chỗ nào ? Cái đau khổ của con người, tại sao lại không được khóc ?

Bọn họ xúc phạm đến tình cảm thiêng liêng của tôi đối với người vợ mà tôi hằng yêu quý, cho nên vào năm 1956, tôi bỏ đảng, bỏ cơ quan, về nhà để đi cày. Họ không cho bỏ, bắt tôi phải làm đơn xin. Tôi không xin, tôi muốn bỏ là bỏ, không ai bắt được ! Tôi bỏ tôi về, tôi phải đi cày đi bừa, đi đốn củi, đi xe đá để bán. Bọn họ bắt giữ xe tôi, đến nỗi tôi phải đi xe cút kít, loại xe đóng bằng gỗ, có một bánh xe cũng bằng gỗ ở phía trước, có 2 cái càng ở phía sau để đủn hay kéo. Xe cút kít họ cũng không cho, tôi phải gánh bộ. Gánh bằng vai tôi, tôi cũng cứ gánh, không bao giờ tôi bị khuất phục. Họ theo dõi, ngăn cản, đi đến đâu cũng có công an theo dõi, cho người hại tôi … Nhưng lúc nào cũng có người cứu tôi ! Có một cái lạ là thơ của tôi đã có lần cứu sống tôi ! Lần đó tên công an mật nói thật với tôi là nó được giao lệnh giết tôi, nhưng nó sinh ở Yên Mô, thường đem bài Yên Mô của tôi nói về tỉnh Yên Bình quê nó ra đọc cho đỡ nhớ, vì vậy nó không nỡ giết tôi.
Ngoài Yên Mô, tôi cũng có một vài bài thơ khác được mến chuộng. sau năm 1956, khi tôi về rồi thấy cán bộ khổ quá, tôi đã làm bài Chiếc Chiếu, kể chuyện cán bộ khổ đến độ không có chiếc chiếu để nằm !

Định mệnh đưa đẩy, dắt tôi đến với một phụ nữ khác, sống cùng tôi cho đến tận bây giờ. Cô tên Phạm Thị Nhu, cũng là phụ nữ có tâm hồn sâu sắc. Cô vốn là một nạn nhân của chiến dịch cải cách ruộng đất, đấu tố địa chủ năm 1954-1955.

Lúc đó còn là chính trị viên của tiểu đoàn, tôi thấy tận mắt những chuyện đấu tố. Là người có học, lại có tâm hồn nghệ sĩ nên tôi cảm thấy chán nản quá, không còn hăng hái nữa. Thú thật, lúc đó tôi thất vọng vô cùng. Trong một xã thuộc huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá, cách xa nơi tôi ở 15 cây số, có một gia đình địa chủ rất giàu, nắm trong gần 500 mẫu tư điền.

Trước đây, ông địa chủ đó giàu lòng nhân đạo và rất yêu nước. Ông thấy bộ đội sư đoàn 304 của tôi thiếu ăn, nên ông thường cho tá điền gánh gạo đến chỗ đóng quân để ủng hộ. Tôi là trưởng phòng tuyên huấn và chính trị viên của tiểu đoàn nên phải thay mặt anh em ra cám ơn tấm lòng tốt của ông, đồng thời đề nghị lên sư đoàn trưởng trao tặng bằng khen ngợi để vinh danh ông. Thế rồi, một hôm, Tôi nghe tin gia đình ông đã bị đấu tố . Hai vợ chồng ông bị đội Phóng tay phát động quần chúng đem ra cho dân xỉ vả, rồi chôn xuống đất, chỉ để hở hai cái đầu lên. Xong họ cho trâu kéo bừa đi qua đi lại 2 cái đầu đó, cho đến chết. Gia đình ông bà địa chủ bị xử tử hết, chỉ có một cô con gái 17 tuổi được tha chết nhưng bị đội Phóng tay phát động đuổi ra khỏi nhà với vài bộ quần áo cũ rách. Tàn nhẫn hơn nữa, chúng còn ra lệnh cấm không cho ai được liên hệ, nuôi nấng hoặc thuê cô ta làm công. Thời đó, cán bộ cấm đoán dân chúng cả việc lấy con cái địa chủ làm vợ làm chồng.

Biết chuyện thảm thương của gia đình ông bà địa chủ tôi hằng nhớ ơn, tôi trở về xã đó xem cô con gái họ sinh sống ra sao vì trước kia tôi cũng biết mặt cô ta. Tôi vẫn chưa thể nào quên được hình ảnh của một cô bé cứ buổi chiều lại lén lút đứng núp bên ngoài cửa sổ, nghe tôi giảng Kiều ở trường Mai Anh Tuấn.

Lúc gần tới xã, tôi gặp cô ta áo quần rách rưới, mặt mày lem luốc. Cô đang lom khom nhặt những củ khoai mà dân bỏ sót, nhét vào túi áo, chùi vội một củ rồi đưa lên miệng gặm, ăn khoai sống cho đỡ đói. Quá xúc động, nước mắt muốn ứa ra, tôi đến gần và hỏi thăm và được cô kể lại rành rọt hôm bị đấu tố cha mẹ cô bị chết ra sao. Cô khóc rưng rức và nói rằng gặp ai cũng bị xua đuổi; hằng ngày cô đi mót khoai ăn đỡ đói lòng, tối về ngủ trong chiếc miếu hoang, cô rất lo lắng, sợ bị làm bậy và không biết ngày mai còn sống hay bị chết đói.

Tôi suy nghĩ rất nhiều, bèn quyết định đem cô về làng tôi, và bất chấp lệnh cấm, lấy cô làm vợ.

Sự quyết định của tôi không lầm. Quê tôi nghèo, lúc đó tôi còn ở trong bộ đội nên không có tiền, nhưng cô chịu thương chịu khó, bữa đói bữa no … Cho đến bây giờ cô đã cho tôi 10 người con – 6 trai, 4 gái – và cháu nội ngoại hơn 30 đứa !

Trong mấy chục năm dài, tôi về quê an phận thủ thường, chẳng màng đến thế sự, ngày ngày đào đá núi đem đi bán, túi dắt theo vài cuốn sách cũ tiếng Pháp, tiếng Việt đọc cho giải sầu, lâu lâu nổi hứng thì làm thơ. Thế mà chúng vẫn trù dập, không chịu để tôi yên. Tới hồi mới mở cửa, tôi được ve vãn, mời gia nhập Hội Nhà Văn, tôi chẳng thèm ra nhập làm gì.

Năm 1988, tôi « tái xuất giang hồ » sau 30 năm tự chôn và bị chôn mình ở chốn quê nghèo đèo heo hút gío. Tôi lang bạt gần 1 năm trời theo chuyến đi xuyên Việt do hội văn nghệ Lâm Đồng và tạp chí Langbian tổ chức để đòi tự do sáng tác, tự do báo chí – xuất bản và đổi mới thực sự.

Vào tuổi gần đất xa trời, cuối năm 2004, công ty Viek VTB đột nhiên đề nghị mua bản quyền bài Màu Tím Hoa Sim của tôi với gía 100 triệu đồng. Họ bảo, đó là một hình thức bảo tồn tài sản Văn hoá. Thì cũng được đi. Khoản tiền 100 triệu trừ thuế đi còn 90 triệu, chia « lộc » cho 10 đứa con hết 60 triệu đồng, tôi giữ lại 30 triệu đồng, phòng đau ốm lúc tuổi gìa, sau khi trích một ít để in tập thơ khoảng 40 bài mang tên Thơ Hữu Loan.
Sau vụ này cũng có một số công ty khác xin ký hợp đồng mua mấy bài thơ khác nhưng tôi từ chối, thơ tôi làm ra không phải để bán…”.

Về việc Tổng bí thư đồng thời là Chủ tịch nước

 16:30 | Thứ năm, 25/10/2018  0

Báo Người Đô Thị giới thiệu những phân tích về mô hình “nhất thể hóa”, với bài viết của TS. Vũ Ngọc Hoàng (Ủy viên Trung ương Đảng khóa XI, nguyên Phó trưởng ban thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương) và cuộc trò chuyện với LS. Nguyễn Tiến Lập luật sư cấp cao của Văn phòng Luật sư NHQuang & Cộng sự.

 

Vừa qua có một số cách gọi khác nhau như “nhất thể hóa”, “hợp nhất”, “kiêm chức” hay “kiêm nhiệm”… tôi nghĩ là đều chưa chuẩn, mặc dù nhiều người đã viết các từ ấy trong ngoặc kép. 

Đảng và nhà nước về bản chất và chức năng là hai chứ không phải một. Đảng lãnh đạo bằng các giá trị, chứ không phải bằng quyền lực. Cần đổi mới phương thức lãnh đạo của đảng theo hướng này. Còn nhà nước thì quản lý bằng pháp luật, bằng quyền lực được nhân dân ủy quyền. Đảng không phải là nhà nước. Và nhà nước là của dân chứ không phải riêng của đảng. Không thể nhà nước hóa đảng và cũng không thể đảng phái hóa nhà nước. Vì vậy đảng và nhà nước không thể nhập lại thành một, nên không thể nhất thể hóa hay sáp nhập.

Còn kiêm chức hay kiêm nhiệm thì cũng không phải vì hai chức danh đó ở hai tổ chức khác nhau, chứ không phải trong cùng một tổ chức, và cũng không thể việc này hay việc kia là chính, còn việc khác là thứ. Việc Tổng bí thư đồng thời là Chủ tịch nước thực ra đó là chuyện phân công một người làm hai nhiệm vụ, một nhiệm vụ bên đảng và một nhiệm vụ bên nhà nước.

Bộ máy gọn nhẹ

Một người làm hai nhiệm vụ với rất nhiều công việc quan trọng như vậy thì liệu có làm hết không, có khả thi không? Tất nhiên là có vất vả hơn, nhưng cả hai việc này đều nhằm một mục đích phục vụ nhân dân, miễn là nhân sự cụ thể có đủ nhân cách và năng lực để thực thi nhiệm vụ. Mặt khác, lâu nay trên thực tế không ít việc cụ thể còn chồng chéo và trùng lắp giữa hai chức vụ này, một nguyên thủ quốc gia từ nước khác đến ta phải có mặt hai người để tiếp đón. Nay với cách phân công này sẽ gọn bớt bộ máy của hệ thống chính trị, thuận tiện cho sự kết hợp công việc của Đảng và Nhà nước trong đối nội và cả trong đối ngoại.

Tôi biết có những lo ngại về tập trung quyền lực vào một người như vậy liệu có dẫn đến xem nhẹ vai trò của tập thể, dễ lạm quyền, lộng quyền không? Đó là sự phân vân và câu hỏi phản biện cần thiết. Tôi không nghĩ cách phân công này sẽ làm cho vai trò lãnh đạo của tập thể bị xem nhẹ. Thử xem nếu tập thể ở đây là Bộ Chính trị thì vai trò lãnh đạo Nhà nước của Bộ Chính trị chẳng những không giảm đi mà thậm chí còn tăng hơn do có Tổng bí thư đồng thời trực tiếp làm Chủ tịch nước.

Mặt khác, tiếng nói của Chủ tịch nước trong Bộ Chính trị bây giờ cũng mạnh hơn. Vừa tốt cho mặt này và cả mặt kia, kể cả đối với Đảng và đối với Nhà nước. Còn vấn đề dân chủ nói chung ở nước ta thì đúng là còn nhiều mặt chưa tốt, phải thường xuyên nâng cao, phát huy, thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng và trong xã hội, bắt đầu từ nhận thức, rồi đến cơ chế, thể chế. Đây là một vấn đề rất lớn, là giải pháp quan trọng bậc nhất cần được tập thể và cá nhân các vị lãnh đạo hết sức quan tâm, tập trung chỉ đạo việc đổi mới, cải cách để ngày càng tốt hơn, thực chất hơn.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng thống Obama trong chuyến thăm Hoa Kỳ tháng 7.2015. Ảnh: TTXVN

Trở lại việc phân công nhân sự. Tôi thấy ở một số nước phát triển họ bố trí nhân sự lãnh đạo chủ chốt cấp quốc gia khối hành pháp chỉ có hai người, tổng thống và phó tổng thống, hoặc thủ tướng và phó thủ tướng, trong khi ở nước ta hiện nay nếu tính Chủ tịch và Phó chủ tịch nước, Thủ tướng và các Phó thủ tướng, rồi kể cả Tổng bí thư và Thường trực Ban Bí thư phần lớn công việc chỉ đạo thường xuyên cũng liên quan đến hành pháp, thì tổng số lên đến 10 người. Tuy nhiên, cũng không thể vì vậy mà bảo ta dân chủ hơn họ, còn họ thì dễ lạm quyền, lộng quyền hơn ta. Đó là chưa nói họ có nhiều mặt thậm chí còn tốt hơn ta vì họ đã có kinh nghiệm tổ chức nhà nước pháp quyền mấy trăm năm rồi mà ta rất nên nghiên cứu tham khảo với tinh thần thật sự cầu thị.

Trên thế giới đã và đang có nhiều nước áp dụng mô hình này, kể cả các nước ở gần và ở xa ta, kể cả nước nhỏ và nước lớn, kể cả nước tư bản chủ nghĩa và nước định hướng theo xã hội chủ nghĩa. Ta đã và đang thấy, có nhiều tổng thống hoặc thủ tướng hoặc chủ tịch nước đồng thời là người đứng đầu của đảng cầm quyền. Và ngay cả ở nước ta trước đây, lúc sinh thời, Bác Hồ vừa đứng đầu Nhà nước đồng thời đứng đầu Đảng.

Dân bầu trước Đảng bầu sau

Tất nhiên việc ủng hộ mô hình này là nói chung nhất, về mặt khoa học của công tác nhân sự, chứ không phải là một quy định cứng nhắc, máy móc bắt buộc lúc nào và trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng đều phải nhất nhất như vậy, bởi vì nó phải được thực hiện thông qua bầu cử dân chủ, tất nhiên là theo pháp luật và điều lệ. Bí thư là do Đảng bầu ra, còn chủ tịch là do dân bầu (hoặc là tổ chức đại diện của họ bầu).

Cho nên, diễn đạt chặt chẽ là, giới thiệu Tổng bí thư hoặc bí thư để Quốc hội hoặc hội đồng nhân dân các cấp xem xét bầu chủ tịch. Làm vậy không có gì là mất dân chủ, vì chẳng có cuộc bầu cử nào trên thế giới mà không có việc đề cử, giới thiệu ứng cử viên hoặc tự ứng cử.

Tất nhiên cách phân công nhân sự theo mô hình này chỉ mới là một việc cụ thể, dù là rất quan trọng, trong rất nhiều việc của quá trình đổi mới thể chế. Nhiều người tâm huyết với sự nghiệp chung của đất nước rất mong muốn ban lãnh đạo của đất nước, trước nhất là Đảng, sẽ tiếp tục lãnh đạo đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện và đồng bộ, trong đó quan trọng nhất là đổi mới trong lĩnh vực chính trị. Ví dụ, cho nghiên cứu, tích cực chuẩn bị về tư tưởng và khung pháp lý để khi có đủ điều kiện thì có thể tổ chức cho nhân dân bầu trực tiếp chủ tịch nước và chủ tịch hội đồng nhân dân.

Việc bầu cử người vào các vị trí dân cử sẽ thực hiện thông qua thể chế có tranh cử thực chất và bình đẳng giữa các ứng cử viên. Sau khi trúng cử thì chủ tịch nước và chủ tịch các hội đồng nhân dân có quyền thật sự trong việc giới thiệu nhân sự thủ tướng và các chủ tịch ủy ban nhân dân để Quốc hội và hội đồng nhân dân xem xét phê chuẩn. Chủ tịch nước và chủ tịch hội đồng nhân dân có quyền đình chỉ và cách chức thủ tướng và chủ tịch ủy ban nhân dân khi các nhân sự ấy có các vi phạm nghiêm trọng.

Sau khi trúng cử chức danh đứng đầu Nhà nước và hội đồng nhân dân thì các nhân sự ấy sẽ được Đảng xem xét để bầu bí thư. Tức là việc bầu cử bí thư của Đảng sẽ thực hiện sau khi bầu cử chủ tịch (trước đó thì Đảng đã có giới thiệu nhân sự tham gia tranh cử chủ tịch). Các ý kiến vừa nêu là đề xuất một phương án, còn có thể có nhiều phương án khác, nên mở ra mà thảo luận để chọn phương án tối ưu cho đất nước, và cả cho Đảng nữa, không học theo nước ngoài nào một cách máy móc và cũng không bảo thủ, giáo điều. Làm việc đó chính là triển khai trên thực tế việc đổi mới thể chế.

Tổ chức Đảng có thẩm quyền cần chủ động tổ chức nghiên cứu các phương án, rồi lãnh đạo phát huy dân chủ để thảo luận và đi đến kết luận một cách dân chủ, khoa học, đó chính là lãnh đạo công cuộc đổi mới.

Dù áp dụng cách phân công này hay cách phân công khác (còn gọi là mô hình) thì điều đáng nói nhất trong công việc xây dựng nhà nước pháp quyền và đảng cầm quyền vẫn là nhất thiết phải thực hiện tốt việc kiểm soát quyền lực bằng thể chế (chứ không phải cứ nhiều cán bộ chủ chốt trong bộ máy thì càng kiểm soát tốt). Thậm chí, nếu thể chế kém thì càng nhiều người, nhiều đầu mối càng khó kiểm soát, và vì vậy càng dễ lạm quyền, lộng quyền. Việc kiểm soát quyền lực thì đến nay nghị quyết của Đảng đã nói rồi, Tổng bí thư và Trưởng ban Tổ chức trung ương đã nói rồi, đó là việc rất cần thiết, nhưng các bước triển khai để thực hiện cụ thể thì còn chậm chạp, chưa tích cực.

Phân công theo mô hình nào mà không tổ chức tốt việc kiểm soát quyền lực thì đều dẫn đến lạm quyền, lộng quyền, bởi bản chất quyền lực luôn có mặt trái là vậy. Mà lạm quyền, lộng quyền thì tất yếu sẽ dẫn đến tha hóa bộ máy, đó là một quy luật, không thể tránh khỏi, dù cho đảng cầm quyền và nhà nước ấy ban đầu có tốt đến bao nhiêu đi nữa. Một người đứng đầu tốt là hết sức quan trọng, nêu gương về nhân cách chính là một cách làm cho văn hóa thấm sâu để thành nền tảng, tuy nhiên vẫn là rất chưa đủ nếu không có một thể chế tốt về kiểm soát quyền lực và thúc đẩy sự phát triển năng lực của con người.

Kiểm soát quyền lực như thế nào? 

Phải kiểm soát quyền lực bằng quyền lực, trước nhất là quyền lực nhà nước, đồng thời là quyền lực trong nội bộ đảng cầm quyền và bằng các quy định khác về thực thi dân chủ, như quyền tham chính của dân, quyền tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do báo chí để thể hiện chủ kiến, phát huy công luận với vai trò mạnh mẽ của truyền thông và phát huy vai trò của các tổ chức dân sự trong việc nói lên tiếng nói của dân.

Trong đó, kiểm soát quyền lực bằng quyền lực là quan trọng nhất, vì người hoặc tổ chức không có quyền lực hoặc quyền lực ít thì khó (hoặc không thể) kiểm soát quyền lực của người hoặc tổ chức có quyền lực nhiều. Để thực hiện kiểm soát quyền lực bằng quyền lực nhà nước thì việc phân quyền giữa ba nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp phải khoa học, theo hướng không chồng chéo mà có độc lập tương đối, không tập trung cao nhất cho một nhánh nào, mà hài hòa, cân đối, có kiểm soát chéo lẫn nhau.

Người dân chỉ có thể tham gia kiểm soát quyền lực khi họ được thể chế trao quyền và bảo vệ họ. Vấn đề tòa án hiến pháp, luật trưng cầu dân ý, cũng như một ủy ban giám sát (hay kiểm tra) do đại hội bầu ra là những vấn đề cần quan tâm nghiên cứu và chuẩn bị các điều kiện để thực hiện khi các cơ sở khoa học đã được làm rõ.

Có ý kiến hỏi rằng, người nắm quyền hành cao như vậy cần hội đủ những tiêu chuẩn và điều kiện gì? Theo tôi, thứ nhất là cái tâm, hết lòng với sự nghiệp vì dân, vì nước; thứ hai là sự trong sạch, liêm khiết, gương mẫu về đạo đức và lối sống, được mọi người nể trọng; thứ ba là có quyết tâm đổi mới để phát triển dân tộc và đất nước, đủ năng lực lãnh đạo công việc; thứ tư là tự học không mệt mỏi để thường xuyên tiếp cận tinh hoa văn hóa và trí tuệ của dân tộc và nhân loại. 

Vũ Ngọc Hoàng

CHIẾN DỊCH " ĐẢ HỔ DIỆT RUỒI"...

Doanh nhân Trung Quốc chỉ ra: bốn nguyên nhân khiến chống tham nhũng tất yếu thất bại

 

Trong vòng 5 năm trở lại đây, đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hừng hực khí thế chống tham nhũng gây chú ý trong nước và quốc tế. Thực tế, dù hiện nay vẫn tiếp tục có quan tham “ngã ngựa” nhưng dấu hiệu cho thấy có bước ngoặt kể từ sau Đại hội 19 ĐCSTQ, cho thấy xu hướng chống tham nhũng đã lặng lẽ thay đổi. Có người trong giới kinh doanh quan hệ thân thiết với giới quan chức Trung Nam Hải đã đưa ra 4 nguyên nhân chính khiến chống tham nhũng của ĐCSTQ tất yếu thất bại.

Có nhận định, hầu hết các quan chức ĐCSTQ đều sa đọa, từ trách nhiệm xã hội đến đạo đức cá nhân (Ảnh: Getty Images)

Doanh nhân Trung Quốc chỉ ra nguyên nhân gây sốc

Ngày 22/10, trang “Thế kỷ mới” (NewCenturyNet) công bố bài viết của nhà lãnh đạo phong trào dân chủ Thiên An Môn 1989 là Vương Đức Bang (Wang Debang) chia sẻ quan điểm của một chủ doanh nghiệp thân quen của tác giả mà hiện nay thường xuyên là thượng khách của giới quan chức Trung Nam Hải.

Ông Vương Đức Bang cho biết, trong một dịp tiệc tùng mọi người sôi nổi bàn về đề tài chống tham nhũng, ông chủ này đã lên tiếng như dội gáo nước lạnh khiến mọi người kinh hoảng, cho rằng chống tham nhũng là một cuộc chiến thất bại! Nhà doanh nghiệp này phân tích bốn lý do chính, như sau:

Thứ nhất, về tài nguyên, phần lớn các nguồn tài nguyên tại Trung Quốc nằm trong tay những kẻ bị gọi là tham nhũng hủ bại, dù có Hoàng đế như ngày xưa cũng không thể trảm hết hoặc cho thay thế họ, thậm chí có thể nói những người chống tham nhũng cũng phải dựa vào các nguồn lực của kẻ tham nhũng, nếu không cũng bó tay chịu trận;

Thứ hai, về đội ngũ, trong hệ thống quan liêu hiện tại của Trung Quốc, cùng với quá trình xây dựng kinh tế thị trường vài thập kỷ qua thì liệu còn tìm được ai trong sạch? Cho dù có một vài người trong sạch thì liệu những người này có thể thay đổi Trung Quốc? Do đó, bất kể tóm ai trong đội ngũ cán bộ hiện nay cũng dễ dàng bới ra những liên hệ chặt chẽ giữa quyền lực và tiền bạc trong quá khứ kẻ đó.

Thứ ba, xã hội này dựa vào tranh đấu để nắm quyền lực, cho dù thế hệ Đỏ có bao nhiêu mâu thuẫn chia rẽ thì cũng có quan điểm chung: quyền lực quốc gia của một tập đoàn, tham nhũng là vấn đề nội bộ của tập đoàn này, không liên quan gì đến đông đảo người dân thường, và quyền lực tuyệt đối không được chia sẻ với mọi người dân thường;

Thứ tư, trong bầu không khí xã hội Trung Quốc ngày nay, mặc dù giới quyền quý khiến đa số dân chúng thù ghét, nhưng mặt khác dân chúng cũng ao ước được vậy. Đa số mọi người vẫn xem giới quyền quý có tài năng, vươn lên giới quyền quý là mục tiêu theo đuổi của mọi người. Vì vậy nền tảng xã hội để giới quyền quý tiếp tục cai trị vẫn mạnh mẽ.

Ông chủ này kết luận, chống tham nhũng tại Trung Quốc ngày nay sẽ không thể kéo dài, không thể đi sâu, càng không thể thay đổi được thể chế này. Trung Quốc chống tham nhũng chỉ là trị phần ngọn mà không trị được phần gốc. Vì vậy dù chống tham nhũng khốc liệt thế nào cũng chỉ có tính tạm thời, giống như một cơn gió mạnh, sau đó mọi thứ vẫn như cũ.

 

• Trí Đạt
• •
• Thứ Năm, 25/10/2018

Ghế ngồi Thủ tướng

(Hồi ký cựu Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung- Bak)

 Trong một đoạn hồi ký của cựu Tổng thống Hàn Quốc – Lee Myung-Bak, ông đã chia sẻ một kinh nghiệm khó quên của bản thân mình. Đó là việc xảy ra khi ông đến Malaysia phát triển sự nghiệp thời ông còn là chủ tịch của Công ty xây dựng Hyundai.

Trải qua những cạnh tranh khốc liệt, ông đã giúp công ty giành được hợp đồng xây dựng công trình “cây cầu Penang”. Buổi lễ khởi công long trọng công trình này được tổ chức vào năm 1982, ông là người trực tiếp ở tại hiện trường để chỉ đạo, chuẩn bị một sân khấu giống như nghi thức của buổi lễ ở Hàn Quốc mà có Tổng thống tham dự.

Trước buổi lễ một ngày, tổng thư ký của Thủ tướng Malaysia – Mahathir đã đến hiện trường để kiểm tra công tác chuẩn bị, ông đã rất ngạc nhiên và hỏi ông Lee: “Trên chỗ ngồi của Thủ tướng đã có mái hiên che nắng, nhưng còn 5.000 người ngồi phía dưới thì làm thế nào đây?”

Ông Lee bị sốc khi nghe thấy câu hỏi ấy liền nói: “Tại Hàn Quốc từ trước đến nay là chỉ suy xét để ý đến chỗ ngồi của Tổng thống, còn ở Malaysia thì sao?”

Ông Tổng thư ký không chút do dự liền nói: “Ông muốn làm sao thì làm, hoặc là 5000 chỗ ngồi ở phía dưới cũng phải có mái hiên che nắng, hoặc là dỡ bỏ mái hiên che nắng trên ghế ngồi của Thủ tướng và phu nhân Thủ tướng đi”.

Sau khi ông Lee Myung-Bak nghĩ hết các biện pháp để che nắng cho 5000 chỗ ngồi phía dưới, ông Tổng thư ký lại đến và lại đưa ra một câu hỏi mới: “Tại sao hai chiếc ghế ngồi lại to như thế?” Ông Lee trả lời: “Ồ, đây là ghế chuẩn bị cho Thủ tướng và phu nhân.”

Ông Tổng thư ký lại hỏi: “Mông của Thủ tướng to hơn mông của người khác sao?” Ông Lee hiểu ra liền lập tức đổi hai chiếc ghế thành hai chiếc giống như của những người khác.

Ghế ngồi của Thủ tướng đương nhiên không phải là do kích thước to nhỏ của mông định ra, mà ông Lee làm như vậy là vì vấn đề tôn nghiêm, sự cao quý của địa vị… Nhưng kỳ thực, một khi nếu như đã bị mất lòng dân rồi thì chiếc ghế to nhỏ liệu có thể bù đắp được sự trông mong của người dân? Một khi đã bị mất lòng dân rồi thì danh dự còn được lưu giữ lại không?

Người lãnh đạo của Malaysia không muốn ngồi vào chiếc ghế lớn hơn, có mái che mưa che nắng trong khi chỗ ngồi của người dân thường không có một phần là bởi vì e ngại con mắt của dân chúng, nhưng cũng có lý do về sự tôn nghiêm, tôn trọng quyền con người.

Bộ phim “Saving Private Ryan,” (giải cứu binh nhì Ryan) của Mỹ, đã nói lên một điều rằng, xem một dân tộc, một đất nước, một thành phố là có tôn nghiêm hay không, là có đáng để người ta tôn kính hay không, thì phải nhìn xem người dân bình thường trong dân tộc, đất nước, thành phố đó có được sự tôn trọng về quyền con người hay không.

Trong cuốn “Hiếu kinh”, đã trích dẫn lời của Khổng Tử, rằng: “Cố bất ái kỳ thân nhi ái tha nhân giả, vị chi bội đức; bất kính kỳ thân nhi kính tha nhân giả, vị chi bội lễ. Dĩ thuận tắc nghịch, dân vô tắc yên.” (Thánh Trì chương thứ 9). Ý nói, nếu như có người không yêu thương cha mẹ, người thân và đồng bào của mình, mà đi yêu thương người ngoài, thì gọi là “bội đức” (đi ngược lại với đức). Bất kính với cha mẹ, người thân và đồng bào của mình, mà kính trọng người khác thì gọi là “bội lễ” (đi ngược lại với lễ). “Yêu thân kính thân” là việc thiện do làm thuận theo Đạo trời, “không yêu không kính” là việc ác do làm trái ngược với đạo Trời. Làm người lãnh đạo nên phải dùng thuận đức mà giáo hóa, khiến dân chúng yêu kính, nếu như đi ngược lại mà “bội đức bội kính” thì dân chúng lấy gì mà làm gương đây?

Cho nên, phải có nền tảng là “không bội đức, không bội lễ” rồi, thì mới có thể nói đến tinh thần bác ái giống như câu “Cố nhân bất độc thân kỳ thân, bất độc tử kỳ tử” – “Lễ Ký” (tạm dịch: mọi người không chỉ thân ái với những người thân của mình, không chỉ yêu thương bảo vệ con cái của mình). Như thế mới có được một dân tộc, một thành phố hài hòa và được mọi người coi trọng.

Nói cho cùng, những thành tựu và sự phát triển của một dân tộc ngày hôm nay hay trong tương lai, trước hết phải vì để người dân được sống sung túc, an khang chứ không phải là phát triển để cho người ta xem, cho người ta nhìn vào. Việc tạo ra sự tôn nghiêm của một quốc gia, một dân tộc cũng giống như thế, trước tiên là nhằm để chia sẻ cho công dân của mình được hưởng sự tôn nghiêm này, có như thế mới có thể chia sẻ được  cho người nước ngoài cùng hưởng chung sự vinh quang, phồn thịnh ấy. Đó mới là hợp Đạo lý.

An Hòa